Dijital platformların girişimcilik başarısı üzerindeki etkisi: Platform tabanlı işletmeler üzerine bir çalışma
Mehriban Imanova
Yayınlanmış 25.10.2025
Anahtar Kelimeler
- Dijital Platform, Platform Tabanlı Girişimcilik, Girişimcilik Başarısı, Ağ Etkileri, Kaynak Tabanlı Bakış Açısı, Ölçeklenebilirlik, Platform Ekonomisi, İnovasyon Yayılımı
Telif Hakkı (c) 2025 Mehriban Imanova
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Nasıl Atıf Yapılır
Öz
Bu çalışma, dijital platformların girişimcilik başarısını nasıl şekillendirdiğini Platform Teorisi, Kaynak Tabanlı Görüş (RBV) ve Yenilik Yayılım Teorisi (IDT) çerçevesinde incelemektedir. Karma (mixed) metodologiya çərçivəsində 180 platforma əsaslı sahibkar arasında sorğu keçirilmiş, əlavə olaraq 20 yarı-strukturlaşdırılmış müsahibə aparılmışdır. Müsahibələr sahibkarların platforma asılılığı, innovasiya təcrübələri və alqoritmik problemlərini daha dərindən anlamağa imkan vermişdir. Kəmiyyət məlumatları struktur bərabərlik modeli (SEM) vasitəsilə, keyfiyyət məlumatları isə tematik analiz üsulu ilə işlənmişdir. Doğrulayıcı faktör analizi yapısal geçerliliği doğrulamıştır (α = .78–.91; CR = .80–.93; AVE = .52–.74). Yapısal eşitlik modeli sonuçları, ağ etkilerinin iş ölçeklenebilirliğini (β = .41, p < .001), algoritmik desteğin yenilik kapasitesini (β = .36, p < .001) ve platform kaynaklarına erişimin gelir artışını (β = .39, p < .001) artırdığını; platform altyapısı ve aracılığın uzun vadeli sürdürülebilirliğe (β = .34, p < .001) katkı sağladığını göstermektedir. Nitel bulgular, algoritmik belirsizlik ve platform bağımlılığının risklerini vurgulamaktadır. Sonuç olarak platformlar hem büyümeyi kolaylaştıran hem de girişimciler için risk oluşturan aktörlerdir; bu nedenle çeşitlendirme, veri okuryazarlığı ve şeffaf yönetişim önerilmektedir.
Referanslar
- Baker, T., & Welter, F. (2020). Contextualizing entrepreneurship theory (p. 188).
- Barney, J. B. (1991). Firm resources and sustained competitive advantage. Journal of Management, 17(1), 99–120. https://doi.org/10.1177/014920639101700108
- Byrne, B. M. (2016). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (3rd ed.). New York, NY: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315757421
- Cennamo, C., & Santalo, J. (2013). Platform competition: Strategic trade‐offs in platform markets. Strategic Management Journal, 34(11), 1331–1350. https://doi.org/10.1002/smj.2066
- Cutolo, D., & Kenney, M. (2021). Platform-dependent entrepreneurs: Power asymmetries, risks, and strategies in the platform economy. Academy of Management Perspectives, 35(4), 584–605. https://doi.org/10.5465/amp.2019.0024
- Evans, D. S., & Schmalensee, R. (2016). Matchmakers: The new economics of multisided platforms. Harvard Business Review Press.
- Foss, N. J., & Saebi, T. (2017). Fifteen years of business model innovation research: A review and future agenda. Journal of Management, 43(1), 200–227. https://doi.org/10.1177/0149206316675927
- Gawer, A., & Cusumano, M. A. (2014). Industry platforms and ecosystem innovation. Journal of Product Innovation Management, 31(3), 417–433. https://doi.org/10.1111/jpim.12105
- Hair, J. F., Risher, J. J., Sarstedt, M., & Ringle, C. M. (2019). When to use and how to report the results of PLS-SEM. European Business Review, 31(1), 2–24.
- Kennedy, I. (2022). Sample size determination in test-retest and Cronbach alpha reliability estimates. British Journal of Contemporary Education, 2(1), 17–29.
- McIntyre, D. P., & Srinivasan, A. (2017). Networks, platforms, and strategy: Emerging views and next steps. Strategic Management Journal, 38(1), 141–160. https://doi.org/10.1002/smj.2596
- Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
- Parker, G. G., Van Alstyne, M. W., & Choudary, S. P. (2016). Platform revolution: How networked markets are transforming the economy—and how to make them work for you. W. W. Norton & Company.
- Parker, S. C. (2016). Family firms and the “willing successor” problem. Entrepreneurship Theory and Practice, 40(6), 1241–1259.
- Srinivasan, A., & Venkatraman, N. (2018). Entrepreneurship in digital platforms: A network‐centric view. Strategic Entrepreneurship Journal, 12(1), 54–71.
- Tiwana, A. (2013). Platform ecosystems: Aligning architecture, governance, and strategy. Newnes.
- Wani, T. A., & Ali, S. W. (2015). Innovation diffusion theory. Journal of General Management Research, 3(2), 101–118.