Cilt 10 Sayı 2 (2025): Turkish Journal of Marketing
Makaleler

Tüketici etnosentrizmi: Yerli ürün algısı ve satın alma eğilimleri üzerine bir araştırma

PDF
  • Emine Pınar Saygın
Emine Pınar Saygın
Dr. Öğr. Üyesi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya, Türkiye

Yayınlanmış 25.10.2025

Anahtar Kelimeler

  • Pazarlama, Tüketici Davranışı, Tüketici Etnosentrizmi, TOGG

Telif Hakkı (c) 2025 Emine Pınar Saygın

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Nasıl Atıf Yapılır

Tüketici etnosentrizmi: Yerli ürün algısı ve satın alma eğilimleri üzerine bir araştırma. (2025). Turkish Journal of Marketing, 10(2), 48-61. https://doi.org/10.30685/tujom.v10i2.216

Öz

Tüketici etnosentrizmi, bireylerin yerli ürünleri tercih etme ve yabancı ürünlere karşı mesafeli yaklaşma eğilimidir. Bu tutum, yerli ekonomiyi destekleme inancından kaynaklanıp satın alma kararlarını etkileyebilmektedir. Etnosentrik tüketiciler, yabancı ürünleri ekonomik tehdit olarak algılayabilirken, yerli markaları vatansever bir tercih olarak görebilmektedir. Pazarlama stratejileri açısından bu eğilim, tüketici davranışlarını anlamada kritik bir değişkendir. Çalışma tüketici etnosentrizmini tüketicinin iç dünyası üzerinden anlamayı amaçlamaktadır. Bu nedenle nitel yöntem tercih edilmiş. Veri toplama tekniği olarak görüşme tercih edilmiştir. Araştırma sonucunda 9 temaya ulaşılmıştır. Temalara bakıldığında yerli üretim; istihdamdan kültürel aidiyete kadar geniş bir anlam taşırken; tüketici davranışlarının duygusal bağlılık, rasyonel değerlendirme ve devlet desteği beklentisiyle şekillendiği görülmektedir. Bu durum, çalışma özelinde tüketici etnosentrizminin bilinçli ve stratejik bir tercih haline geldiğini ortaya koymaktadır.

PDF

Referanslar

  1. Acar, O., ve Taşkın, Ç. (2023). Tüketici satın alma niyetinde algılanan değer ve tüketici etnosentrizminin etkisi: TOGG markası üzerine bir araştırma. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 1333–1350.
  2. Akbayır, F., ve Yereli, A. B. (2019). Bir iktisadi denge meselesi: Tüketimde yerli mal tercihi. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18), 409–417.
  3. Akbıyık, F. (2024). Examining the mediating effect of brand equity and e-WOM on the influence of consumer cultural ethnocentrism on perception of perfectionism: Research on TOGG. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 8(3).
  4. Asil, H., ve Kaya, İ. (2013). Türk tüketicilerin etnosentrik eğilimlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 42(1).
  5. Avcı, İ. (2020). Yerli markalı otomobil satın alma niyetinde etnosentrizm, ülke imajı ve yenilikçiliğin etkisi: Türkiye’nin otomobili (TOGG) bağlamında bir araştırma. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 439–466.
  6. Aysuna, C. (2006). Tüketici etnosentrizmi etkisini ölçmede CETSCALE ölçeği ve Türkiye uygulaması (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  7. Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev.). Eğiten Kitap.
  8. Creswell, J. W., ve Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage Publications.
  9. Çevik, V. A. (2024). Ekonomik milliyetçilik ve korumacılık politikalarındaki yükseliş: Küresel ekonomideki parçalanma. Reflektif Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 535–555.
  10. Nguyen, T. N. D., Dang, P. N., Tran, P. H., ve Nguyen, T. T. T. (2022). The impact of consumer ethnocentrism on purchase intention: an empirical study from Vietnam. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 9(2), 427-436.
  11. Durmuş Şenyapar, H. N., ve Tür, M. R. (2023). Turkey's domestic car TOGG in the framework of new trends in electric vehicles and consumer ethnocentrism. Balkan Journal of Electrical and Computer Engineering, 11(2), 115–128.
  12. Guba, E. G., ve Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal, 30(4), 233–252.
  13. Güran, M. C., ve Cingi, S. (2002). Devletin ekonomik müdahalelerinin etkinliği. Akdeniz İİBF Dergisi, 3, 56–89.
  14. Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
  15. Hong, E., Park, J., Jaroenwanit, P., Siriyota, K., ve Sothonvit, A. (2023). The effect of customer ethnocentrism and customer participation on global brand attitude: The perspective of Chinese customer. Journal of Retailing and Consumer Services, 70, 103167.
  16. Hooghe, M. (2008). Ethnocentrism. In International Encyclopedia of the Social Sciences (pp. 1–5). MacMillan Reference.
  17. Huang, X., ve Ge, J. (2019). Electric vehicle development in Beijing: An analysis of consumer purchase intention. Journal of Cleaner Production, 216, 361–372.
  18. Josiassen, A., Assaf, A. G., ve Karpen, I. O. (2011). Consumer ethnocentrism and willingness to buy: Analysing the role of three demographic consumer characteristics. International Marketing Review, 28(6), 627–646.
  19. Kalburan, Ç., Kantar, M., Bardakcı, A., ve Haşıloğlu, S. B. (2021). Ulusal kimlik ve kültürel duyarlılığın tüketici etnosentrizmi ve algılanan risk üzerindeki etkisi: Bir yol analizi. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), 565–575.
  20. Karoui, S., ve Khemakhem, R. (2019). Consumer ethnocentrism in developing countries. European Research on Management and Business Economics, 25(2), 63–71.
  21. Kurnaz, A. (2021). Etnosentrizm ile ilgili çalışmaların bibliyometrik analizi. Beykoz Akademi Dergisi, 9(2), 98–118.
  22. Lavenda, R. H., ve Schultz, E. A. (2018). Anthropology: What does it mean to be human? (4th ed.). Oxford University Press.
  23. Lekakis, E. J. (2017). Economic nationalism and the cultural politics of consumption under austerity: The rise of ethnocentric consumption in Greece. Journal of Consumer Culture, 17(2), 286–302.
  24. Lucas, S. E., ve Stob, P. (2023). The art of public speaking. McGraw-Hill.
  25. Lustig, M. W., Koester, J., ve Halualani, R. (2017). Intercultural competence: Interpersonal communication across cultures (Books a la Carte ed.). Pearson.
  26. Makanyeza, C. (2015). Consumer awareness, ethnocentrism and loyalty: An integrative model. Journal of International Consumer Marketing, 27, 167–183.
  27. Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Nobel Yayıncılık.
  28. Pettigrew, T. F. (2005). Ethnocentrism. In K. Kempf-Leonard (Ed.), Encyclopedia of social measurement (pp. 827–831). Elsevier.
  29. Poyraz, Ö. O. (2017). Etnosentrik eğilimlerin tüketici davranışları üzerine etkisi: Azerbaycan ve Türkiye karşılaştırması. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 9(2), 163–187.
  30. Sarı, S. (2020). Kuşaklarda tüketici etnosentrizmi ve tüketici husumeti. Nobel Yayıncılık.
  31. Sharma, P. (2015). Consumer ethnocentrism: Reconceptualisation and cross-cultural validation. Journal of International Business Studies, 46(3), 381–389.
  32. Shimp, T. A. (1984). Consumer ethnocentrism: The concept and a preliminary empirical test. Advances in Consumer Research, 11(1), 285–290.
  33. Shimp, T. A., ve Sharma, S. (1987). Consumer ethnocentrism: Construction and validation of the CETSCALE. Journal of Marketing Research, 24(3), 280–289.
  34. Snow, D. B. (2019). Encounters with Westerners. Shanghai Foreign Language Education Press.
  35. Soumitra, K. C. (2011). Business English. Pearson Education India.
  36. Sumner, W. G. (1906). Folkways: A study of the sociological importance of usages, manners, customs, mores, and morals. Ginn and Company.
  37. Supphellen, M., ve Rittenburg, T. L. (2001). Consumer ethnocentrism when foreign products are better. Psychology and Marketing, 18(9), 907–927. https://doi.org/10.1002/mar.1035
  38. Tilki, İ., Bozkurt, B., Aktan, M., ve Koçak, A. (2022). Türkiye’nin ülke imajı ile genel ürün imajının yerli otomobil TOGG’un algılanan ürün imajına ve satın alma niyetine etkisi. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 91–126.
  39. Tuncer, M. A. (2025). Tüketici etnosentrizmi üzerine çalışılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Journal of Business in the Digital Age, 8(1), 106–120.
  40. Wang, Z. X., Jantan, A. H. B., Wu, R. X., Gong, Y., Cao, M. R., Wong, P. P. W., ve Wang, L. (2022). Exploring consumers' intention toward domestic energy-saving vehicles: Some insights from China. Frontiers in Psychology, 13, 927709.
  41. Watson, J. J., ve Wright, K. (2000). Consumer ethnocentrism and attitudes toward domestic and foreign products. European Journal of Marketing, 34(9/10), 1149–1166.
  42. Yaprak, B. (2023). Togg’un pazarlama çevresinin değerlendirilmesi: PESTLE analizi. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi, 6(1), 155–165.
  43. Yıldırım, M., ve Özdemir, Ş. (2021). Purchase intentions of Turkish electric vehicle in perspectives of consumer ethnocentrism and consumer innovativeness: A pre-assessment. Journal of Entrepreneurship and Innovation Management, 10(2), 110–142.
  44. Yıldız, E., ve Koçan, M. (2019). Tüketici etnosentrizmi, algılanan kalite ve marka sadakatinin marka kişiliği üzerindeki etkisi: Krem çikolata tüketicileri üzerine bir uygulama. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 309–326.
  45. Yılmaz, A., Ulaş, M., ve Yeşil, A. (2022). Etnosentrizm ve tüketici ilişkiselliği: Yerli otomobil satın alma niyetinin öngörüsü. Selçuk İletişim, 15(1), 110–141.
  46. Zengin, Y., Ada, A., Oktay, E. H., ve Kurtaal, S. E. (2024). Etnosentrik eğilimlerin tüketici satın alma niyetine etkisinde menşe ülke etkisinin aracılık rolü: TOGG örneği. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26(46), 210–234.*
  47. Zeren, D., Kara, A., ve Arango Gil, A. (2020). Consumer ethnocentrism and willingness to buy foreign products in emerging markets: Evidence from Turkey and Colombia. Latin American Business Review, 21(2), 1–28.

Benzer Makaleler

Bu makale için ayrıca gelişmiş bir benzerlik araması başlat yapabilirsiniz.